Zodra ze inzet, neemt ze je mee. Weg van de drukte, weg van de stress van alledag, weg uit je hoofd. En voordat je het weet, zweef je ergens door ‘t Grunneger Laand.

Langs eeuwenoude bossen, meanderende meren, uitgestrekte heidevelden en moerassen waar widde wieven over dansen. Terug naar daar waar je vandaan komt. Terug naar huis. Dat is wat de muziek van Marlene Bakker doet. De Groningse zangeres vertelt in borg Nienoord over háár raif – gereedschap – en reis door de tied.

Warm namiddaglicht valt als een waaier door de hoge ramen, danst rond de gouden kroonluchter en omarmt haar gezicht. Een schilderij, dat is het – alsof Rembrandt met zijn penselen en palet heeft besloten langs te wippen. Er had niemand beter op dat doek gepast dan Marlene. De Groningse zangeres maakt niet alleen kunst, maar ís kunst. Ze ademt kunst. Niet zo gek misschien ook, want ze is ervoor in de wieg gelegd. Sterker nog, de wieg waarin ze lag, heeft ongetwijfeld een hoog ‘kunstkaliber’ gehad.

“Mijn vader restaureert antieke meubels en mijn moeder runt een antiekwinkel”, vertelt Marlene. “Als we vroeger op vakantie gingen, stond er steevast een bezoekje aan het museum op de planning. Dat ambachtelijke, die hang naar kunst – het hóórt bij ons. Bij mij.”

Leuk zo’n museum, heus. Maar de ritjes ernaartoe waren misschien nog wel veel mooier. “Dan ging het volume van de radio een paar tandjes hoger en zingen maar”, lacht Marlene. “Zo dicht mogelijk bij het autoraam, zodat mijn stem weerkaatste. Dat was mijn eerste microfoon.” En het was ook de eerste keer dat Marlene zich bewust werd van haar eigen stem, haar eigen muziek. Een nieuwe zangeres bleek geboren.

Marlene groeide op in een oude, Saksische boerderij in Smeerling, bij Onstwedde. “Zo’n pand van de plaatjes, weet je wel. Met lemen wanden en houten balken. Echt te gek.” In een deel van de vroegere schuur werd haar slaapkamer gemaakt, met in de hoek een oude piano. “Daar kon ik zoveel en zo luid muziek maken als ik wilde.” Noten lezen kon ze niet. Alles op het gevoel. Later, op de theaterschool in Stadskanaal, kreeg ze dansles, theaterles en ook zangles van zo’n chique operazangerees met van dat opgestoken grijze haar”, vertelt ze.

“Zij leerde me niet alleen de goede zangtechnieken, maar ze stoomde me ook klaar voor de muziekindustrie.” Want dat Marlene’s toekomst daar lag, dat wist ze al sinds ze de zanghoofdrol in de musical Cats kreeg. “Ik stond in theater Geert Teis op het podium en ik voelde aan alles: dit is het. Dit is mijn plek.”

Op zoek naar huis

Een vervolgopleiding aan de Rockacademie in Tilburg leek dan ook een logische stap. “Maar ik had van tevoren nooit kunnen vermoeden hoe zwaar ik het daar zou krijgen.” Ze was net achttien toen ze de boerderij in Smeerling achterliet voor het Brabantse Tilburg, “en man o man, wat had ik een heimwee.” Ze miste het land, de mensen, het landschap, de taal, haar vrienden en familie; voelde zich eenzaam en verloren. “Terwijl ik daar in het Zuiden zat, ging ik heel erg op zoek naar Groningen”, vertelt Marlene. “Als mijn vader vroeger Ede Staal opzette, dan vluchtte ik het huis uit voor ‘die ouderwetse meuk’. Maar toen ik daar op mijn kamertje zat, kon ik het voor het eerst écht horen. Begrijpen vooral.” Zou zij dat niet kunnen? Zou zij niet in het Gronings kunnen zingen? Zouden mensen dat pikken van zo’n meisje dat eigenlijk helemaal niet Gronings is opgevoed?

“Een ode aan mijn roots”

Lange tijd durfde ze niet: “te bang, te onzeker, nog niet klaar voor ‘t grote publiek.” Maar na lang zoeken, vond ze zichzelf tóch in de Groninger taal. Een risico? “Tja, misschien wel”, vertelt Marlene. “Maar het maakt me ook uniek. Anders dan de rest.” Plots openden zich heel veel deuren: stond Marlene de ene week in het theater, de andere week werd ze uitgenodigd op een festival. “En vergeet niet dat steeds minder mensen hun streektaal spreken”, vertelt ze. “Terwijl het zo mooi is. Ik zeg wel eens dat je in het Gronings niet kunt liegen.

Het is zo’n eerlijke, pure taal. Zo poëtisch en rond. Met maar een paar woorden vertel je een heel verhaal. Dit is mijn kans om het Gronings in stand te houden.” Toch, spannend blijft het ook. “Een streektaal is zo iets persoonlijks, het ligt mensen zo nauw aan het hart – dan hoor ik: “Maar jouw Gronings is niet zoals ik Gronings spreek”. Tja, da’s niet altijd makkelijk.”

“Terwijl ik daar in het Zuiden zat, ging ik heel erg op zoek naar Groningen”

Marlene Bakker

Dat zette Marlene aan het denken. “Ik voelde de behoefte om mensen uit te leggen waarom ik dit doe, waar ik vandaan kom en wie ik ben. Ik wilde mensen laten zien wat mijn talent, mijn gereedschap, mijn raif is en waarom. Samen met Bernard Gepken, muziekproducent en gitarist in de band van Daniël Lohues, schreef ze het album Raif. Een album dat precies zo is geworden als ze wilde. “Geen concessies, alleen het beste van het beste, zonder commerciële beslissingen, zo besloten we van tevoren.”

Weer zo’n risico? “Misschien wel. Maar ik wist dat ik in ieder geval nooit zou kunnen zeggen: had ik ‘t maar anders gedaan.” Dat hoefde ook niet, want het album werd een groot succes. Volgens NPO radio 1-maker Frits Spits misschien wel het allerbeste album van 2018. “Man, ik viel bijna van mijn stoel toen ik dat hoorde. Zo tof!”

De eerste single werd Waarkhanden, een ode aan Marlene’s roots. Een nummer dat, net zoals alle nummers op het album, de liefde voor het Groninger land weerspiegelt. De verbondenheid met thuis, met de bossen waar Marlene vroeger verstoppertje speelde, de eeuwenoude boerderij waar ze droomde over zangeres worden, de sloten waar ze naar kikkers luisterde. “Als mijn ouders ooit verhuizen, dan weet ik zeker dat ik een potje zou janken. Dat huis is zo’n belangrijke spil in ons leven.”

Een nachtmerrie, echt

En toch, er zíjn Groningers die noodgedwongen hun woonplek moeten verlaten. Die, door het aardbevingsgevaar, op zoek moeten naar een nieuw thuis. “Een nachtmerrie, echt”, zegt Marlene hoofdschuddend. “Je rukt die mensen het hart uit hun lijf als je ze uit hun huis haalt. Die plekken zijn niet inwisselbaar. Het zijn huizen waar ze zijn grootgebracht. Waar hun ouders en grootouders al woonden. Waar ze willen sterven”, vertelt Marlene. “Weet je wat ‘t is? Groningers zijn ook easy-victims. Je hoort ze niet, ze klagen nooit, want: kop d’r veur en doorgaan.”

Laatst nog trad ze op in een prachtig oud Gronings kerkje. Dwars over de muur liep een enorme scheur van centimeters breed. “Man, wat gaat me dat aan ‘t hart.” Ze kon dan ook alleen maar heel hard ‘ja’ roepen toen ze werd gevraagd het gedicht Loat Grunnen nait zakken – een nummer over de aardbevingen – in te zingen. “Maar ach, wat hebben we uiteindelijk aan boosheid”, zegt ze. “Ik ben geen protestzangeres, allesbehalve. Ik hoop gewoon dat ik mijn luisteraars hoop en warmte kan bieden. Troost vooral. Zoals Ede Staal mij troost bood toen ik in Tilburg woonde.

Dromen over meer

Of ze haar roots achter zou laten voor een avontuur in het buitenland? “Voor een jaartje misschien”, geeft ze toe. “Maar ik kom altijd weer thuis.” Nu in de reuring van stad Groningen, maar als ‘t aan haar ligt misschien ooit in een oud boerderijtje, ergens op het Groninger platteland. “Met fruitbomen in de voortuin, een varken, moestuintje en een hond.” Of haar man – een echte stadjer – dat ook wil, is de vraag. “Maar soms, als we bij mijn ouders zijn, fluister ik wel eens: “‘psst, wil je dit ook niet?”‘ Dan begint het wel eens te kriebelen, hoor”, lacht ze. Ach, eerst de focus op muziek. Daarmee heeft Marlene het voorlopig druk genoeg.

Afgelopen jaar tourde ze met Daniël Lohues door Nederland en kon ze de langverwachte droom om ooit in de stadsschouwburg te spelen van haar lijstje strepen. In het voorjaar van 2020 staat een prachtige theatertour op de planning en kan ze niet wachten om de studio weer in te duiken voor de opnames van haar tweede album. “Langzaam verspreidt mijn muziek zich als een olievlek over Nederland. Wie weet ga ik de grenzen over.” Marlene’s grote droom, die zomaar eens werkelijkheid zou kunnen worden. Ondertussen dromen alle luisteraars ook nog even verder. Op Marlene’s tonen, dwars door het Grunneger laandskap, terug naar huis. Als je dát kunt, tja, dan heb je een flink staaltje raif in handen.

Wil je Marlene Bakker live zien optreden? Dat kan! Neem snel een kijkje op haar website www.marlenebakker.nl voor data en informatie.

 Dit artikel komt uit ons magazine GRIP. Die kun je natuurlijk ook helemaal lezen via deze link.