Fremantle Highway: van slachtofferopvang naar sleepactie

Afgelopen zaterdag was het precies een jaar geleden dat het uitgebrande vrachtschip de Fremantle Highway werd versleept naar de Eemshaven. Veiligheidsregio Groningen was nauw betrokken bij het vervoer van de slachtoffers naar Groningse ziekenhuizen en iets meer dan een week later bij het verslepen van het vrachtschip. Een terugblik.

25 juli 2023, 3 uur ‘s nachts. Operationeel Leider Roelf Knoop wordt gebeld door de meldkamer dat er brand is op een vrachtschip op de Noordzee. Eerst is er nog niet zoveel bekend, maar zodra duidelijk wordt dat er zeven gewonden aan land gaan komen in Lauwersoog besluit Knoop op te schalen naar een voorbereidend GRIP 2. Op de Sontweg in Groningen organiseert hij een overleg met het Regionaal Voorbereidingsteam. “Met als doel om een gezamenlijk beeld te schetsen, ons te oriënteren op verschillende scenario’s en in overleg acties uit te zetten. We moesten een duidelijk beeld hebben van de omvang van het incident en de effecten ervan.”

Juiste registratie van de slachtoffers

Een deel van de gewonden gaat per boot naar Lauwersoog en een ander deel per helikopter naar Eelde, in Drenthe. Vanuit daar worden ze vervoerd naar verschillende ziekenhuizen in Groningen, Friesland en Drenthe. Als Algemeen Commandant Geneeskundige Zorg is Eric Janse vanuit de GHOR verantwoordelijk voor de juiste registratie van de slachtoffers die naar een Gronings ziekenhuis worden gebracht: naam, in welk ziekenhuis ze liggen en wat hun verwondingen zijn. “Dat was nog best een uitdaging, want tijdens zo’n hectisch incident met veel slachtoffers wordt die informatie niet altijd goed vastgelegd. Maar dat is uiteindelijk gelukt. Ook heb ik afstemming gehad met de GHOR in Drenthe en Friesland, en heb ik vanuit Groningen het slachtofferbeeld van de gewonden gedeeld met de ziekenhuizen.”

Verdere afhandeling door Rijkswaterstaat en de reder

Als rond 7 uur ’s ochtends duidelijk is dat alle slachtoffers van boord zijn en via Lauwersoog zijn aangekomen in een ziekenhuis, kan worden afgeschaald. De verdere afhandeling van het incident is vervolgens aan Rijkswaterstaat en de reder. Knoop en Janse kijken terug op een bijzondere inzet. Janse: “Vooral het grote aantal slachtoffers maakte het anders dan anders. En er komt ook nog bij dat doordat het incident plaatsvond op zee, we te maken hadden met hele andere partners dan ‘normaal’, zoals de Kustwacht, Rijkswaterstaat en de rederij. Ik vond het mooi om hierbij een rol te kunnen spelen en te kunnen helpen.”

Verslepen naar Eemshaven

Ruim een week later besluit de Minister van Infrastructuur en Waterstaat dat het deels uitgebrande schip vanuit open zee versleept gaat worden naar de Eemshaven, als uitwijkhaven voor een ‘schip in nood’, een zogenaamde Port of Refuge. De media-aandacht voor de actie is groot: regionaal, landelijk en zelfs internationaal.

Vanwege de vele risico’s, de bestuurlijk complexe situatie en de vele betrokken partners wordt er opnieuw opgeschaald naar een voorbereidend GRIP 2. De sleepactie wordt mede voorbereid en begeleid door Piet Tolsma, als Leider CoPI. “Ons doel was dat het schip veilig aan de kant zou komen, zodat er veilig verder gewerkt kon worden door de berger. We hebben het hele proces opgeknipt in drie delen: het loshalen van het anker, het varen naar de Eemshaven en het aanleggen.”

Go/no go-momenten

Tolsma: “Voor iedere stap hadden we een go/no go-moment ingebouwd. Steeds moesten we zeker weten dat de situatie hetzelfde bleef en dat het dus veilig was om door te gaan. Dat was het geval en het is gelukt om het vrachtschip veilig aan wal te krijgen in de Eemshaven, een mooi resultaat. Ik kijk terug op een goede inzet: we hebben super samengewerkt met diverse partners. Ondanks de verschillende belangen hadden we allemaal hetzelfde doel. En dat doel hebben we bereikt.”

Evaluaties en onderzoek

Ook in de fase daarna bleef de veiligheidsregio betrokken, vertelt Knoop. “We voerden overleg met de berger over de risico’s en over het lossen van de onbeschadigde en licht beschadigde auto’s. Ook hebben we met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en Rijkswaterstaat stevige discussies gevoerd over de condities en de nadere uitwerking van de aanwijzing van de Eemshaven als ‘Port of Refuge’.”

Intussen is een eerste onderzoeksrapport verschenen, dat is gemaakt in opdracht van de Kustwacht. Daarin is vooral gekeken naar de directe hulpverlening tijdens de nacht van 25 juli. De evaluatie waarin ook wordt gekeken naar de aanwijzing van de Eemshaven als Port of Refuge volgt later dit jaar, net als (naar verwachting) het onderzoek dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft ingesteld.