Brand aan boord: grote brandweeroefening ‘Dubbelvuur’ in Eemshaven

Onder de naam ‘Dubbelvuur’ vond er onlangs een grootschalige brandweeroefening plaats in de Eemshaven. Het scenario: tijdens het overhevelen van methanol – een duurzame maar gevaarlijke brandstof – van het ene naar het andere schip ontstaat er een lekkage, met brand als gevolg. Een brand die zich kan uitbreiden doordat hij relatief laat wordt ontdekt. Een mooie uitdaging voor de gealarmeerde hulpdiensten, waaronder politie, ambulance, brandweer en KNRM.

De schipper van binnenvaarttanker de Alliantie, dat geladen is met methanol, is in de stuurhut bezig met papierwerk terwijl één van de bemanningsleden een ronde maakt over het dek. Het bemanningslid slaat direct alarm zodra hij de brand ontdekt en vervolgens activeert de schipper de brandblusvoorziening aan boord.

Omdat de bemanning van de Alliantie de brand lastig kan zien en de hitte te voelen is in de stuurhut, brengen twee bemanningsleden zichzelf in veiligheid door overboord te springen. Eén bemanningslid valt door de paniek op het achterschip en breekt hierbij zijn been. Doordat een vloeistofbrand zich snel ontwikkelt, heeft het vuur zich kunnen uitbreiden over het dek en is daarbij overgeslagen naar het naastgelegen – veel grotere – schip.

Voorbereiden op nieuwe risico’s

Een methanollekkage op een schip: de keuze voor dit scenario was een bewuste. Onder meer de energietransitie, het steeds groter worden van schepen en de toename van het vervoer van gevaarlijke stoffen over zee en kanalen zorgen ervoor dat er meer en nieuwe soorten incidenten kunnen ontstaan. Schepen gaan steeds meer op methanol varen – een duurzame brandstof, maar wel één die risico’s met zich meebrengt. Ook in de Eemshaven leggen steeds meer schepen aan die varen op methanol, en vindt er overdracht van methanol plaats van zogenaamde ‘tankerschepen’ naar grotere schepen. Op deze ‘nieuwe risico’s’ moet ook de brandweer zich voorbereiden – samen met andere hulpdiensten en partners.

Startpunt om verder te bouwen

In 2024 is er een landelijk netwerk scheepsincidentbestrijding opzet. Vanuit Brandweer Groningen zijn Mariska Burema en Richard Werkman daarbij aangesloten. Mariska: “Om te kijken waar we in Groningen nu staan op dit gebied hebben we deze oefening georganiseerd. We zien dit als een soort ijkpunt vanuit waar we verder kunnen gaan bouwen. Welke kennis hebben we al, en wat missen we nog? Wat kunnen we verbeteren in de manier waarop we te werk gaan bij een incident op een schip, eventueel geladen met gevaarlijke stoffen?”

Een pikdonker doolhof

Dat het bestrijden van een brand op een schip van bijna honderd meter lang en zes meter diep iets heel anders is dan een brand in een ‘gewoon’ huis, weet Pascal Koolhof maar al te goed. Hij is bevelvoerder bij Brandweer Uithuizen en zat tijdens de oefening in de eerste tankautospuit die ter plaatse was. Omdat Uithuizen dicht bij de Eemshaven ligt, wordt Brandweer Uithuizen, samen met Brandweer Bierum, zo nu en dan gealarmeerd voor incidenten op of bij schepen. En dan moet je wel weten wat je moet doen.

Daarom is het voor beide brandweerposten ook goed om zo nu en dan te oefenen op een schip. Hoe ziet zo’n schip er eigenlijk van binnen uit? En hoe ga je te werk als brandweer? Pascal: “Van binnen is zo’n schip echt een doolhof. Het is pikdonker, er zijn nauwe ruimtes, en het kan heel warm worden als er brand is. Dat zijn omstandigheden die je in een gewoon huis niet hebt. Probeer maar eens een slachtoffer van een schip af te tillen, dat is al lastig. Alles gaat anders, en het is heel goed om dat weer eens geoefend te hebben.”

Samenwerking met bemanning

Uit de oefening kwamen mooie leerpunten voort, vertelt Richard Werkman, teamleider brandweerzorg. “De meeste knelpunten die we van tevoren hadden opgeschreven, kwamen ook uit de oefening naar voren. Bijvoorbeeld de samenwerking met de bemanning van het schip en de complexiteit van zo’n enorm schip. Daarbij was het mooi dat we geholpen werden door de brandweercollega’s uit Rotterdam-Rijnmond, die al veel ervaring hebben met incidenten op schepen. Ook was het nuttig om de samenwerking met de KNRM in een dergelijk scenario te beoefenen. We kenden elkaar al wel, maar dit jaar verkennen we op welke wijze we nog beter kunnen samenwerken.”